Nhông là loài động vật bò sát đào hang sống trên cát có tập tính ngủ đông thể hiện rỏ ở địa bàn các tỉnh bắc dải cát trắng miền trung như ở Quảng Bình. Dịch dần về phía nam đặc tính ngủ đông của loài này có thể giảm dần do tiết đông phía nam ít bị ảnh hưởng.

Ở khu vực tỉnh Quảng Bình, loài nhông ngủ đông từ khoảng tháng 10 cho đến tháng 3 năm sau. Trong thời kỳ này trên vùng cát trắng này không ai có thể thấy bóng dáng của loài nhông do nó đã tự bịt cửa hang và ngủ miết.

Con đực thường lớn hơn con cái và da có hoa đẹp hơn, con cái mang trứng và đẻ vào khoảng tháng 5 đến tháng 6 (ở Quảng Bình). Đây cũng là mùa săn bắt chính của nhiều người ven đồi cát bằng cách đào hang và đánh bẩy.

Theo một số người, trứng nhông khá ngon và đánh bắt nhông vào thời kỳ này thịt ăn thơm ngon hơn, khi cơ thể nó tích lũy đủ dưỡng chất chuẩn bị cho sinh đẻ. Đây chính là hiểm họa cho loài nhông trên cát khi bị đánh bắt chính vào mùa sinh sản.

Nhông hiện nay thành đặc sản mà chỉ người sẵn tiền mới ăn vì đắt đỏ. Làm sao mà không đắt đỏ khi mà loài nhông trên các đồi cát trắng đã dần biến mất do đánh bắt quá nhiều.

Tại hàng trăm cây số cồn cát ven biển miền Trung, có lẽ nhông là một trong những loài hiềm hoi còn bám trụ được qua bao đời nay. Nhưng thực trạng săn bắt dữ dội như hiện nay có lẽ nhông cũng khó mà bám trụ nổi.

Phóng to

Nhông và hang của nó trong tự nhiên

Phóng to

Một chú nhông xấu số dính bẫy

Phóng to

Và một hang nhông bị đào bới tận ổ trên đồi cát Quảng Bình

Tôi là một người dân ở vùng ven đồi cát Quảng Bình. Hồi nhỏ, ngoài chăn trâu hái củi, tôi còn đứa trẻ thiện nghệ về bắt nhông. Thế nhưng những tay săn bắt nhông kiểu chúng tôi thời ấy xem ra không là gì trước những tay thợ săn bắt nhông một cách tận diệt và ngày càng chuyên nghiệp, ngày đêm đào bới tứ tung đồi cát...

Lẽ nào đồi cát Quảng Bình quê tôi không còn là chốn dung thân cho loài nhông trước sự tấn công của những bữa ăn đặc sản trên bàn nhậu?!