1/ Khởi nguồn với hến là món cơm hến quen thuộc. Nhưng rồi, đến nơi mới biết có vô số món khác được biến tấu với hến như bún hến, mì hến, hến trộn, cháo hến… Với người Huế, nếu đã ghiền, một vài hôm không ăn cơm hến sẽ thấy thèm thuồng một cách bức bí.
Vậy mà trong những ngày đầu tháng 11, nhiều người đang quen theo lối rẽ qua cồn Hến hay cồn giật mình khi thấy bảng cấm ngay đầu cầu Phú Lưu. Vì vài ca F0 và nhiều trường hợp liên quan đến F0 nên các hoạt động đều tạm dừng và các cơ sở sản xuất cũng như cung cấp các món ngon từ hến cũng đóng cửa. “Thèm quá trời nhưng chịu. Đi tìm mấy quán quanh đây cũng không có. Hỏi ra mới biết, rất nhiều gánh cơm hến ở thành phố này bị phụ thuộc nguyên liệu ở đây. Cồn Hến dịch, rứa là cơm hến cũng thưa vắng theo”, anh Nguyễn Lân (TP Huế) nói với giọng vừa vui, vừa có chút hờn trách.
Cách nhau một con sông, gọi điện thoại cho chị Lan, chủ quán cơm hến tại đường Ưng Bình, chị cho biết hàng quán tạm thời nghỉ bán. Mấy nay nhà ai ở yên nhà đó, lo chống dịch. Cả khu phố với các dãy chuyên bán cơm, bún, mì hến san sát nhau ngày thường sầm uất, nhộn nhịp khách khứa ra vào chừng nào thì nay trầm lắng đến chừng đó.
“Một ngày bán mấy trăm tô, không ngừng tay. Bán bất kể lễ, Tết, quanh năm không nghỉ ấy vậy mà vì dịch này nên mọi hoạt động phải dừng lại. Vùng dịch nghỉ đã đành, nhưng những vùng không có dịch cũng phải nghỉ thì hơi thiệt thòi. Thiệt cho người bán lẫn thiệt cho người thèm ăn”, chị Lan nói vội qua điện thoại.
Hỏi ra mới biết, phố cơm hến ở cồn Hến không chỉ là không gian ẩm thực gắn liền với hến, đó còn là nơi cung cấp nguyên phụ liệu cho những gánh cơm hến “di động” khắp Huế và các vùng phụ cận. Cồn Hến ngưng sản xuất, nhiều bà, chị ngày ngày nương theo gánh cơm hến đi khắp nơi cũng ngậm ngùi theo. Không có hến và nước hến đã đành, nguyên phụ liệu từ rau đủ loại thái nhỏ cho đến tóp mỡ, người bán gánh lâu nay cũng chủ yếu lấy từ đây. Tất cả hình thành một “combo” rau, gia vị để làm nên món cơm hến cho tất cả mọi người, từ người buôn bán kinh doanh đến gia đình nhỏ muốn đổi món.
2/ Bà Mai, người có hơn chục năm mưu sinh với gánh cơm, bún, mì hến bán dạo quanh TP Huế nửa đùa, nửa thật cho biết chưa khi nào được giải lao dài ngày như đợt này. Thấy bà không đi bán, khách quen gọi hỏi, tưởng bà ốm đau, bà kêu lên mạng đọc đi, cồn Hến phong tỏa, không có nguyên liệu nên tạm nghỉ vài ngày. Khách lúc đó mới ừ à, gật gù. “Thiệt ra mình cũng có thể làm nguyên liệu được. Nhưng ai nghề gì rành việc nấy. Mình làm sẽ mất thời gian, không ngon hơn bên cồn nên thôi nghỉ một vài hôm cũng chẳng sao”, bà Mai giải thích.
Tất nhiên, không phải hàng gánh nào cũng phụ thuộc vào nguyên liệu của cồn Hến. Trong khi vài hàng quán tại khu vực cồn hay các vùng lân cận bị ảnh hưởng, thì một số nơi khác vẫn hoạt động bình thường. Bởi lẽ, những quán này người bán chủ động lo nguyên liệu, đáp ứng đủ nhu cầu cho khách ăn. Rau tự chế biến, hến tự mua xào nấu, các loại gia vị cũng được làm sẵn với số lượng lớn. Chủ quán cơm hến Bà Đen trên đường Trần Quang Khải cho biết, thường những quán quy mô lớn sẽ tự lo nguồn hến, rau, gia vị từ đầu vào lẫn đầu ra. Do vậy, trong những ngày cồn Hến bị phong tỏa, quán của họ vẫn phục vụ khách bình thường. “Với những gánh hàng rong, họ phụ thuộc nhiều vào cồn Hến vì bán ngày nào lấy hàng ngày đó. Ở Huế số lượng gánh bán rất đông nên khi các hàng bỏ mối ngừng sản xuất sẽ ít nhiều bị ảnh hưởng”, bà Đen tiết lộ.
Không khó để tìm một quán bán cơm, bún, hến ngày thường. Nhưng cũng không dễ để tìm một gánh đặc sản dân dã mà quen vị trong những ngày cồn Hến bị phong tỏa. Đứng bên này con sông, ngóng qua bên kia cồn chắc ai cũng như tôi đều mong dịch rồi sẽ sớm được khống chế, phố hến nổi tiếng lại sôi động và những gánh hàng rong lại được sớm quẩy trên vai các mẹ, các chị đi khắp nẻo phố phường.
