KHỔ QUA – MÓN ĂN THUỐC QUÝ GIẢI NHIỆT, GIẢI ĐỘC NGÀY HÈ
KHỔ QUA – MÓN ĂN THUỐC QUÝ GIẢI NHIỆT, GIẢI ĐỘC NGÀY HÈ
Khổ qua còn có tên gọi là Mướp đắng, Cẩm lệ chi, Lương qua… Tên khoa học: Momordica charantia L., họ Bí (Cucurbitaceae).
Khổ qua là loài dây leo bằng tua cuốn, thân có góc cạnh; phía ngọn hơi có lông tơ. Lá mọc so le, phiến lá chia 5 – 7 thuỳ hình trứng, mép có răng cưa đều, mặt dưới lá có màu xanh nhạt, trên gân lá có lông tơ ngắn. Hoa mọc đơn độc ở kẽ lá, hoa đơn tính cùng gốc, có cuống dài; cánh hoa màu vàng nhạt. Quả hình thoi, mặt quả có nhiều u nổi lên; quả chưa chín có màu vàng xanh; quả chín có màu vàng hồng; trong có nhiều hạt, quanh hạt có bọc lớp màng màu đỏ như gấc.
Bộ phận dùng làm thuốc là quả tươi hay khô, có thể dùng cả hạt và lá.
Về thành phần hoá học, trong quả có chứa glycozit đắng: momordixin, charantin; hỗn hợp các chất thuộc nhóm stigmastadienol; protid, acid amin; lipid và các sắc tố chủ yếu: lycopen; một số vitamin và muối khoáng. Hạt chứa chất béo và chất đắng. Dịch chiết quả và hạt có tác dụng hỗ trợ chữa đái tháo đường
Theo Đông y, Khổ qua có vị đắng, tính lạnh; vào tỳ, vị, tâm, can. Tác dụng thanh giải thử nhiệt, minh mục giải độc. Dùng cho các trường hợp nhiệt bệnh sốt nóng mất nước, hội chứng lỵ, viêm cấp tính đường tiết niệu, sỏi đường tiết niệu, mụn nhọt, viêm kết mạc mắt cấp tính (đau mắt đỏ) và bệnh đái tháo đường.
Liều dùng, cách dùng: 1 - 4 quả; có thể nấu, xào, ép nước hoặc pha hãm.
Bài thuốc chữa bệnh có mướp đắng
Nước tắm cho trẻ em nhiều rôm sảy: mướp đắng 2 – 3 quả rửa sạch, bổ làm đôi, nấu với nước, lấy nước tắm cho trẻ. Ngày làm 1 lần.
Chữa ho: Khổ qua 1 – 2 quả rửa sạch, bổ làm đôi, cho vào nồi, đổ nước nấu lấy nước uống trong ngày.
Chữa thấp khớp: lá mướp đắng 8g, dây đau xương sao 8g, cây xấu hổ 8g, rễ nhàu 8g, cỏ xước 8g, cây vòi voi sao 8g, cối xay 8g, rễ ngũ trảo 5g, dây thần thông 5g, quế chi 4g, gừng tươi 3g. Sắc ngày uống 1 thang.
Dùng cho người bệnh đái tháo đường, sốt cao mất nước, miệng khô, họng khát: Khổ qua 1 - 2 quả, tách bỏ ruột, thái lát, sắc lấy nước uống.
Khổ qua bỏ ruột thái lát nấu nước uống rất tốt cho người bệnh đái tháo đường,
sốt cao mất nước, miệng khô, họng khát.
Món ăn thuốc có Khổ qua
Nước chiết Khổ qua ướp đường: mướp đắng tươi 1 - 2 quả rửa sạch, nghiền nát nhuyễn, cho thêm 100g đường trắng trộn đều, sau 2 giờ cho nước sôi để nguội vào khuấy lọc lấy nước, uống 1 lần. Dùng tốt cho người bị chứng nhiệt lỵ.
Khổ qua xào đậu phụ: Khổ qua 150g, đậu phụ 100g. Đậu phụ thái lát, rán vàng. Khổ qua rửa sạch, bỏ ruột thái lát, xào với dầu thực vật tên lửa to cho chín tái, cho đậu phụ, ít gia vị, xào tiếp cho chín đều. Ăn ngày 1 lần. Người bệnh đái tháo đường nên ăn món này hằng ngày.
Khổ qua xào đậu phụ rất tốt cho người bệnh đái tháo đường.
Khổ qua xào thịt nạc: mướp đắng 150g, thịt nạc 100g. Thịt nạc thái mỏng, ướp bột gia vị xào chín tới. Khổ qua bỏ ruột thái lát xào lửa to cho chín tái, thêm bột gia vị, cho tiếp thịt nạc vào xào chín đều. Món này rất tốt cho người bị chảy máu cam, đái tháo đường, đau mắt đỏ...
Khổ qua xào cà rốt: Khổ qua 60g, cà rốt 60g, thêm hành, tiêu, gia vị; xào với lửa to. Ăn ngày 2 lần. Dùng tốt cho người bị tiêu chảy, đặc biệt là trẻ nhỏ (liều lượng bằng nửa của người lớn).
Khổ qua xào cà rốt tốt cho người bị tiêu chảy, đặc biệt là trẻ nhỏ.
Thịt nạc hầm Khổ qua củ cải: mướp đắng 250g – 500g, thịt lợn nạc 125g – 250g, củ cải 100g – 200g. Mướp đắng rửa sạch thái lát; thịt lợn nạc thái miếng; củ cải thái miếng. Tất cả hầm với nước, khi chín thêm gia vị. Ăn ngày 1 lần, liên tục 20 ngày. Món này rất tốt cho các người bệnh viêm họng mạn tính, đau rát họng, ho khan, viêm nề hoặc viêm teo niêm mạc họng.
Khổ qua xào củ năn: mướp đắng 60g, bột củ năn 60g. Khổ qua bỏ ruột thái lát, củ năn bóc vỏ thái lát. Xào Khổ qua và củ năn bằng dầu thực vật, xào to lửa, thêm gia vị. Ăn ngày 1 - 2 lần. Món này tốt cho các người bị viêm loét niêm mạc môi miệng, viêm lưỡi và họng hầu; Ăn và nhai nuốt đều đau, sốt nóng.
Ở miền Nam, món canh mướp đắng nhồi thịt băm hoặc cá riêu canh chua Khổ qua là những món ăn ngon miệng dễ tiêu được mọi người ưa thích.
Kiêng kỵ: Người có tỳ vị hư hàn không nên dùng nhiều Khổ qua
Nguồn Báo Sức Khỏe Đời Sống
